Cách dạy con của người Việt hiện đại

Mỗi đứa trẻ là duy nhất, vì vậy mình cần đối xử với mỗi đứa theo một cách khác nhau.

Bài viết này là tất cả những tâm huyết và được ghi chép lại và điều chỉnh cập nhật liên tục dựa trên những tình huống diễn ra trong quá trình dạy con thực tế hàng ngày.

Đối tượng chính trong bài viết là một đứa trẻ hai tuổi, tên ở nhà thân mật là Mint. Tác giả bài viết cũng chính là papa của Mint, có kinh nghiệm giảng dạy trên 10 năm ở cả hai nền văn hoá: cổ điển Á Đông và những phương pháp hiện đại phương Tây.

Kích thích sáng tạo

* MINT, ROLEX, hoặc những đứa trẻ xung quanh chúng xứng đáng được tôn trọng, vì vậy người lớn trong nhà nên yêu cầu lịch sự với chúng thay vì ra mệnh lệnh.

* Thay vì cấm đoán và trừng phạt M&R, hãy kiên nhẫn phân tích đúng/sai và thương lượng với chúng để gián tiếp cho chúng tự chọn giải pháp tốt hơn.

* Nên dạy những gì tụi nó thích, chứ đừng dạy những gì mình biết và bắt chúng làm theo. M&R không cần phải thích nghi với người dạy hoặc giáo trình, mà ngược lại nên điều chỉnh vì M&R.

* Đừng khiến M&R xấu hổ vì những thất bại của chúng. Thất bại giúp chúng trở nên tốt hơn cho các lần sau. Tất cả những khám phá khoa học vĩ đại đều được phát minh bởi những người dám tưởng tượng và thực hành.

* Không có câu trả lời sai, chỉ có những quan điểm khác nhau. Đừng nói với M&R rằng chúng sai về một điều gì đó. Hãy hỏi tại sao chúng nghĩ theo cách đó và nói với chúng về một cách suy nghĩ khác.

* Đồ chơi đơn giản, như khối gỗ, khúc cây, quả bóng… dùng để ẩn dụ các vật thể khác sẽ làm phát triển trí tưởng tượng của hai đứa con trai mình tốt hơn. Cố gắng không mua đồ chơi bằng nhựa. Papa sẽ tự chế đồ chơi hoặc bằng mua đồ chơi bằng vật liệu trong thiên nhiên.

* Những gì M&R nên làm là sống cuộc sống riêng của chúng, không phải sống cuộc sống do mình hoặc thầy cô lên kế hoạch. Thích chơi trống – cho chơi trống, thích học về các chủ đề khoa học như “hệ mặt trời hay hệ tuần hoàn, v.v…” – cứ cho tìm hiểu sâu.

Tự lập

* Bàn, ghế, móc treo quần áo nên phù hợp với chiều cao của M&R để chúng có thể tự làm việc. M&R sẽ hạnh phúc trong môi trường như thế. Đừng làm hộ những việc M&R có thể tự làm.

* Những đứa trẻ học cách làm việc nhà thường xuyên càng sớm sẽ trở nên tự tin trong tương lai. Nếu mình hỗ trợ và để cho con thể hiện cảm xúc cá nhân, chúng sẽ lớn lên một cách đầy tự tin.

* Hãy để M&R tự đưa ra lựa chọn thường xuyên hơn. Ví dụ: Mặc quần áo màu sắc gì khi chuẩn bị ra đường? Chọn nước hoa mùi gì sau khi tắm? Phối quần áo với nhau ra sao…

Ngăn nắp và đúng giờ

* Khi ăn, bắt buộc phải cho ngồi vào “dining chair”, seat belt lại và ăn nghiêm túc. Tránh việc giao cho người giúp việc đút ăn, thả rong ra nhà hàng xóm, vừa đút ăn vừa chạy chơi… Rồi thì phải chạy theo M&R để đút từng muỗng cơm/cháo.

* Thời gian biểu đơn giản hàng ngày giúp M&R cảm thấy an toàn và dạy chúng biết tổ chức. Đó là lý do tại sao mỗi ngày nên bắt đầu bằng cách lặp lại những câu chuyện hoặc bài thơ vào đúng giờ sinh học của chúng. Mẹo nhỏ: cài đặt event hàng ngày trong calendar của iPhone để nhắc thời gian biểu.

Bản lĩnh

* Cha mẹ, hoặc ông bà thường cố gắng dọa nạt trẻ bằng những hậu quả đáng sợ vì những sai lầm chúng gây ra. Tốt hơn hết là nên dạy M&R đừng sợ hãi bất cứ điều gì mà nên phân tích vấn đề đúng hoặc sai và tìm cách để làm lại cho đúng.

* Thay vì bất lực ngăn cản chúng làm những việc phá phách bằng cách doạ chúng “Ông Kẹ, con gián, con chuột, ma quỷ, bóng tối…” thì hãy làm bạn với chúng và hướng chúng vào một trò chơi khác vui nhộn và hấp dẫn hơn.

* Mạnh dạn dẹp ngay những cách dạy sai của ông bà xưa. Ví dụ: khi trẻ ngã vào cái bàn, thay vì đánh thật mạnh vào cái bàn và nói “Chết cái bàn này! Dám làm cho M&R đau hả…” thì ngược lại, cứ bình tĩnh làm như không có vấn đề gì nghiêm trọng và hãy từ tốn giải thích nguyên nhân vì sao con té ngã và rút kinh nghiệm cho những lần sau.

* Biết “say sorry” khi gây ra lỗi lầm hoặc phải biết cách khắc phục hậu quả do mình làm ra.

Tạo động lực

* Thay vì đứng từ trên cao nhìn xuống hai anh em nhà M&R, hãy cố gắng để tầm mắt ngang với hai đứa nó khi nói chuyện.

* Biến những việc giáo dục hàng ngày thành game vui nhộn hoặc những câu chuyện hấp dẫn thay vì ép M&R phải làm theo.

* Hình phạt là hành vi “làm nhục” đối với cả người trừng phạt và bị trừng phạt. Nếu mình phạt M&R vì mọi lỗi lầm, chúng sẽ luôn cảm thấy có lỗi. Khi chúng ta nói “KHÔNG” với một đứa trẻ, chúng sẽ bắt đầu nói “KHÔNG” với cuộc sống và những điều xung quanh.

* Trước khi giải thích điều gì đó, hãy hỏi M&R trước rằng liệu chúng đã biết về điều này hay chưa. Nếu mình nói với con những điều chúng đã biết, chúng sẽ mất hứng thú lắng nghe.

Chia sẻ và hoà đồng

* Hãy để con giúp đỡ làm công việc nhà, từ những việc nhỏ nhất để tập tính chia sẻ.

* Khi mua đồ chơi, nên mua 02 bộ. Một bộ tất nhiên để cho M&R chơi. Bộ còn lại để dành khi có bạn bè đến nhà chơi, đưa cho M&R lấy ra tặng bạn để gián tiếp tập tính cách biết chia sẻ và cư xử lịch sự.

* Thay vì nói “papa có Rolex rồi, thương em bé hơn, cho Mint ra rìa…” thì hãy hỏi Mint “Rolex là em trai của ai?”, “vì sao con thích nhường đồ chơi cho Rolex quá vậy?”

* Sau đại dịch COVID-19 này, mình nên đưa M&R ra ngoài trời nhiều hơn, học cách quan sát, ngắm nhìn cái đẹp và sống hòa hợp với thế giới.

Tư duy và hiểu sâu chứ không phải thuộc lòng

* Đặt thêm câu hỏi, yêu cầu câu trả lời chi tiết. Bằng cách này, M&R sẽ học cách tư duy và thể hiện suy nghĩ của mình.

* 20% lý thuyết và 80% thực tế. Thực hành ngay trước mắt M&R. Những câu chuyện truyền cảm hứng có thể dạy M&R tốt hơn các chương sách nhàm chán.

* M&R nên làm điều gì đó thay vì được dạy điều gì đó. Hành động sẽ dẫn đến kết quả hơn là chỉ đọc để thuộc.

Dinh dưỡng và thể chất 

* Thay vì ép con ăn 1 tô cơm đầy chan đầy canh với vài miếng cá kho thì ngược lại hãy cho M&R ăn nhiều cá, trứng, thịt bò, sữa và rau củ quả, giảm tối thiểu tinh bột.

* Thay kẹo ngọt bằng chocolate để có dinh dưỡng cho trí não.

* Khi chơi thể thao thì cho uống nước trái cây và ít muối.

* Cứ tập cho con ăn tất cả những gì mà loài người có thể ăn được để tập thích nghi môi trường và tăng cường sức đề kháng.

Trở thành những “Gentleman” đúng nghĩa 

* Tắm xong, bắt buộc phải có một ít perfume.

* Tập cho M&R không nhìn chằm chằm vào người lạ. Vào thang máy hoặc nơi công cộng phải giữ im lặng và “say hi” khi gặp, “bye” khi chào chia tay, “No” phải kèm theo “thanks” và “Yes” phải kèm theo “smiling face”.

Bài viết thể hiện Góc Nhìn của ThS. Đặng Chính Thắng

---

---